5 điều ta học được từ câu chuyện cuộc đời của bà Xuân Phượng

Cuối tuần vừa rồi, tập Podcast mới nhất của Have a sip có sự xuất hiện của khách mời là bà Xuân Phượng, vị khách mời lớn tuổi nhất đã từng tham gia chương trình. Mình bị thu hút ngay từ những đoạn teaser đầu tiên, khi chị Thuỳ Minh chia sẻ về độ tuổi của bà. 93 năm sống trên cuộc đời này, trải qua cả giai đoạn chiến tranh lẫn thời bình, 93 năm ấy chắc chắn có rất nhiều điều để kể. Vậy nhưng, trong mình thế mà lại nổi lên đôi chút dè dặt: có lẽ câu chuyện bà mang tới, rất nhiều trong đó sẽ là những nỗi đau, gánh nặng chiến tranh. Và rằng bà xuất hiện để nhắc những người trẻ đừng quên đi quá khứ thương đau của dân tộc.

Nhưng KHÔNG. Bà hiện diện đầy khiêm nhu, chia sẻ về câu chuyện của cuộc đời mình không bằng sự bi thương mà bằng "sức trẻ" và nhiệt huyết từ trái tim. Thật buồn cười khi dùng từ "sức trẻ" để nói về cuộc trò chuyện của bà. Nhưng mà cái thứ nhiệt huyết cuộn trào đó, chắc chắn chính là sức trẻ đã ở lại mãi với bà từ những năm tháng thanh xuân đi cùng các đoàn làm phim ở các chiến trường. Cởi mở, chân thành, không hề phán xét... cuộc trò chuyện với bà như một ly nước mát lành trong ngày hè oi ả.

Mình đã học được rất nhiều điều từ tập podcast này, ghi chép ra đây chia sẻ cùng mọi người, cũng là để nhắc nhớ cho mình về những bài học quý giá từ một con người đặc biệt đã sống hết mình cho cuộc đời.

1. Hãy nhìn và thấy. Đừng nhìn mà không thấy.

Khi chị Minh hỏi bà về việc làm sao để bà có thể nhớ được như in những câu chuyện, những khoảnh khắc từ hàng nửa thế kỷ trước, bà đã chia sẻ câu chuyện về cô giáo của mình. Bà giáo đã dạy cho học trò phải "nhìn và thấy, đừng nhìn mà không thấy". Phải biết nhìn thấu vào bản chất của sự vật, sự việc chứ không chỉ là cái hình hài, cái vỏ bọc ở bên ngoài. Như khi nhìn bông hoa không chỉ biết rằng nó đẹp mà còn phải biết tại sao mà nó đẹp. Nhờ ai mà nó nở hoa...

Nhờ vào lời căn dặn cần phải nhìn thấu suốt cả "nhân" lẫn "quả" của mọi sự vật, sự việc như vậy mà bà Kim Phượng đã không bao giờ quên những câu chuyện năm xưa của mình.

2. Tình yêu luôn là thứ khiến ta thổn thức dù ở độ tuổi bao nhiêu

Câu chuyện tình yêu của bà Phượng xuất hiện khiến mình vừa thương lại có chút buồn cười. Thương là bởi cái sự éo le của chiến tranh, bà và người yêu đầu tiên không thể đến được với nhau. Hai người chia tay khi tình cảm vẫn còn sâu đậm. Buồn cười là khi bà chia sẻ: Các bạn đừng tưởng già rồi là không yêu đương. Già thì vẫn yêu nồng nhiệt lắm.

Trong chuyện tình của bà, sự "cao thượng" - cái cụm từ mà dùng để miêu tả người chồng của mình. Ông đã chấp nhận để bà gặp gỡ, tự đưa ra quyết định cho mối quan hệ của 3 người. Rồi đến mấy chục năm sau lại để bà chăm sóc, bầu bạn với người đó trong những năm tháng cuối đời là điều khiến mình xúc động. Chắc hẳn người ta phải yêu lắm một người nào đó, mới có thể có hành động không một chút ích kỷ như vậy.

3. Miễn là bạn muốn, không bao giờ là muộn để bắt đầu một điều gì mới

Bà Phượng 93 tuổi, trải qua không biết bao nhiêu nghề nghiệp trong cuộc đời của mình. Từng tham gia cách mạng ở độ tuổi mười sáu, đôi mươi. Rồi trở thành một bác sĩ, đi làm phiên dịch, đến những năm 30 tuổi thì quyết định trở thành đạo diễn làm phim trên chiến trường. 60 tuổi, sau khi về hưu bà lại tiếp tục một hành trình mới, từ một tay mơ không chuyên, đưa những tác phẩm nghệ thuật của Việt Nam ra với thế giới. Đến nay khi đã 93 tuổi, bà vẫn tiếp tục viết song song hai cuốn sách, là cố vấn cho phòng tranh do chính mình sáng lập. Bà bày tỏ mong muốn: còn sống là còn làm việc. Và nếu được chết, thay vì ở trên giường bệnh, bà muốn được chết bên cạnh những tác phẩm nghệ thuật.

Quá trình lao động miệt mài và hăng say này đã truyền cho mình niềm cảm hứng vô cùng lớn lao về tinh thần cống hiến trọn vẹn vì đam mê.

4. Hãy giữ vững niềm tin của mình đến tận cùng

Sau tuổi 60, bà Phượng bắt đầu mở phòng tranh riêng với tên gọi Lotus Gallery. Việc đầu tiên bà làm là tìm đến những người hoạ sỹ có tiềm năng chưa có tên tuổi để mua những tác phẩm của họ. Một trong số đó là hoạ sỹ Trương Đình Hào. Bà kể về một thời gian dài rất nhiều tác phẩm của ông Hào chỉ bán được ở nước ngoài, công chúng ở trong nước dường như không hề có hứng thú với tranh của ông, rất nhiều người chê cười quyết định của bà. Vậy nhưng, sau rất nhiều nỗ lực, bền bỉ quảng bá, chờ đợi sự thay đổi, cuối cùng công chúng Việt Nam cũng đã nhìn thấy được cái đẹp trong tranh của hoạ sỹ Trương Đình Hào.

Nếu không có được niềm tin sắt đá đó, có lẽ tên tuổi của hoạ sỹ Hào cũng như rất nhiều hoạ sỹ Việt Nam tài năng khác đã không có cơ hội được biết đến và công nhận như hiện nay.

5. Biết mình

Ở phần cuối cuộc trò chuyện, chị Minh đã hỏi ý kiến của bà về những lùm xùm được quan tâm gần đây liên quan đến việc kiểm duyệt tác phẩm văn hoá: Có những tác phẩm bị chỉ trích do khắc hoạ sự thật trần trụi, hay việc tiêu huỷ tác phẩm mở triển lãm không giấy phép. Và bà đã thẳng thắn từ chối chia sẻ về vấn đề này với lý do bản thân không hiểu rõ về những quy định liên quan, xin phép không trả lời.

Câu trả lời của bà nhắc mình nhớ đến câu nói nổi tiếng trong Binh pháp Tôn Tử: Biết mình biết ta, trăm trận trăm thắng". Thứ mà mình muốn bàn đến ở đây chính là chuyện "biết mình". Bà biết mình là ai, biết mình cần phải làm gì, biết rõ những gì mình biết, những gì mình không biết. Trong cuộc trò chuyện này, bà không tự cho mình cái quyền lên tiếng chỉ vì mình là một người cũng làm ở trong ngành. Và cũng có thể biết rằng mình không nên lên tiếng. Sự biết mình, trong mọi hoàn cảnh, vẫn luôn là thứ khiến một con người trở nên đáng ngưỡng mộ.

Tạm kết

Ngoài những bài học mà mình rút ra ở trên, có lẽ sẽ còn nhiều điều đáng giá khác ấn dấu trong cuộc trò chuyện này, bởi mỗi người nghe sẽ tự phản chiếu và nhìn thấy những câu chuyện, những bài học quan trọng cho riêng mình. Mình xin chia sẻ lại tập podcast tại đây, mời bạn cùng lắng nghe nhé!